სკოლამდელი აღზრდა

ბოლო დროს სულ უფრო ხშირად ჟღერდება კითხვა – უნდა ითამაშონ თუ არა ბიჭებმა თოჯინებით?! თუ თოჯინა მხოლოდ გოგონების სათამაშოა? სკოლამდელ ასაკში განსაკუთრებულად ინტერესდებიან მისით, როგორც გოგონები, ასევე ბიჭები. ეს აბნევთ, აშინებთ მშობლებს და ცდილობენ აუკრძალონ ბავშვს (ბიჭუნას) თოჯინათი თამაში, რაც ცალსახად უსაფუძვლოა. გადავწყვიტე მოკლედ მოგიყვეთ თოჯინას მნიშვნელობაზე ბავშვის ცხოვრებაში – თუ რატომ უნდა ითამაშონ თოჯინებით აუცილებლად ბიჭებმაც და გოგონებმაც.

დასაწყისშივე ვიტყვი, რომ პირველ შვიდწლეულში აუცილებლად უნდა იყოს თამაში წამყვანი აქტივობა. ეს არის გზა, რომლის საშუალებითაც ბავშვი უკავშირდება სამყაროს, აღიქვამს და გადაამუშავებს გარემოში მიმდინარე მოვლენებს, იძენს მრავალფეროვან გამოცდილებას. ამ პროცესში დიდი მნიშვნელობა აქვს უშუალოდ სათამაშოს და სათამაშო გარემოს. რაც უფრო მრავალფეროვანია გარემო და სათამაშო მასალა, მით მეტი შესაძლებლობა აქვს ბავშვს შემეცნებისთვის და მეტ სიხარულს ანიჭებს ეს პროცესი, ამიტომ გვახსოვდეს, რომ არ არსებობს “ბიჭის სათამაშო” და “გოგოს სათამაშო”, ბავშვებს სქესის მიუხედავად შეუძლიათ ითამაშონ თანაბრად ნებისმიერი რამით, იქნება ეს თოჯინები, მანქანები, ბურთი თუ ა.შ. აქვე ვიტყვი, რომ რითაც არ უნდა თამაშობდეს ბავშვი, მნიშვნელოვანია სათამაშოდ უსაფრთხო გარემო შევუქმნათ-როგორც ფიზიკური, ასევე ემოციური თვალსაზრისით და თავად სათამაშოც იყოს ბუნებრივი მასალის.

პირველ შვიდწლეულში ბავშვის ცხოვრებაში წამყვანი ადგილი უჭირავს მიბაძვას და მაგალითს და სამყაროს სწორედ მათი საშუალებით უკავშირდება. ჰბაძავს და იმეორებს ყველაფერს რაც მის ირგვლივაა, ყველაზე სასურველი პროდუქტი მიბაძვისთვის კი მისთვის მშობლების ქმედებებია. ყველაფერს, რასაც ბავშვები აღიქვამენ გარემოში თამაშის პროცესში გადმოაქვთ და მისი საშუალებით გადაამუშავებენ მიღებულ ინფორმაციას. სწორედ აქ შემოდის მათი საყვარელი სათამაშო – „თოჯინა“ და მასთან პირველი კონტაქტი. ხშირად ბავშვს თავად უნდა და სჭირდება გარკვეული როლის მორგება, განსაკუთრებით კი საყვარელი მშობლების როლში შესვლა, როგორც ვთქვი ისინი ყველაზე ძვირფასი ხატები არიან მიბაძვისთვის. ამ როლის მოსარგებად კი თოჯინა აუცილებელი ნივთია. პირველ რიგში იმიტომ, რომ ის მათსავით გამოიყურება, მასზე სწორედ ისეთი ზრუნვაა შესაძლებელი როგორც დედა და მამა ზრუნავენ თავად ბავშვზე. თოჯინა ბიჭებისთვისაც და გოგონებისთვისაც არის თანაბრად ახლობელი და სასურველი, რომელსაც იყვარებენ მთელი გულით, არ იშორებენ გვერდიდან და თავიანთი ყოველდღიურობის განუყოფელ ნაწილად ხდიან. იმაზე მნიშვნელოვანი ნივთია ბავშვის ცხოვრებაში, ვიდრე ერთი შეხედვით შეიძლება ეს ჩანდეს და თუკი მას დაუმალავთ, არ მისცემთ საშუალებას ითამაშოს მისით, თქვენ ვერც კი წარმოიდგენთ რამხელა სევდას იწვევს ეს ბავშვის არსებაში. თოჯინასთან ერთად თამაშობენ სხვადასხვა როლურ თუ ფუნქციურ თამაშებს , უზიარებენ თავიანთ განწყობებს, ზოგჯერ ეხუტებიან , ზოგჯერ უბრაზდებიან კიდეც, ხშირად დასაძინებლადაც ერთად მიდიან, თოჯინას დახმარებით ეჩვევიან გარკვეულ, მათთვის აუცილებელ რუტინებს და ჩვევებს(მაგ:ტუალეტის, ძილის…) , მისი დახმარებით ბავშვი სწავლობს ზრუნვას, მოფრთხილებას, მასში ემპათიის განცდა პირველად სწორედ თოჯინათი თამაშის პროცესში შემოდის- თუ მას ვასწავლით, რომ თოჯინასაც ისევე სტკივა, როგორც მას შეიძლება ეტკინოს თუკი რამეს დავუშავებთ და არ გავუფრთხილდებით, არ დააზიანებს, უდიერად არ მოექცევა, მოუფრთხილდება და ეს დამოკიდებულება შემდგომში ადამიანების მიმართაც გავრცელდება. ხშირ შემთხვევაში თოჯინა ბავშვის მესაიდუმლეც არის და სწორედ მისი საშუალებით შეიძლება გაუმკლავდეს გარკვეულ ემოციურ სირთულეებს, მას შეიძლება მოუყვეს თავის განცდებზე, შიშებზე და ამით ერთგვარად გადაამუშაოს ის ემოციები რასაც მარტო ვერ ერევა და უფროსისთვის თქმისაც ერიდება. თუკი გრძნობთ, რომ ბავშვს რაღაც აწუხებს, მაგრამ ვერ ახერხებს თქვენთვის ვერბალურად ამის გადმოცემას, დააკვირდით მისი თამაშის პროცესს და აუცილებლად მიიღებთ გარკვეულ სიგნალებს მისი მდგომარეობის შესახებ.

ბავშვს უნდა, თოჯინა ყოველთვის მის გვერდით იყოს, მათ შორის სახლის გარეთაც. გარკვეულ სიტუაციებში მას დამცავ ფუნქციასაც აკისრებს, რადგან იქ სადაც თავს არამყარად, დაუცველად ან მორიდებულად გრძნობს, პირველი გამოცდილების მიღებას თოჯინას მიანდობს, თავისი აქტიური შინაგანი ჩართულობით ცხადია. მაგ: როცა მისთვის უცხო გარემოში ვინმე ესაუბრება, სახელს ან ასაკს ეკითხება, ხშირად ბავშვი არ უპასუხებს, მაგრამ იგივე კითხვას თუ თოჯინას დავუსვამთ, დიდი ალბათობით პასუხსაც ვიღებთ ხოლმე; ხშირად არის შემთხვევა, როცა საბავშვო ბაღში მისვლის საწყის ეტაპზე, როცა ის სივრცეც და სოციუმიც ახალი და უცხოა, საყვარელი სათამაშო წაღების სურვილი აქვთ და იქაც არ იშორებენ გვერდიდან, სანამ არ ადაპტირდება ახალ გარემოში. ამრიგად, საყვარელო მშობლებო, თოჯინათი თამაშის სიხარულს აუცილებლად იმსახურებენ ბიჭუნებიც და გოგონებიც და ამის აკრძალვა, ძალიან დიდ გაურკვევლობას და სევდას იწვევს ბავშვებში. მიეცით მათ საკუთარ ფანტაზიაზე დამყარებული, ლაღი თამაშის საშუალება.